Częstochowa w czasie II wojny światowej

Częstochowa w czasie II wojny światowej

Wojska hitlerowskie zajęły Częstochowę 3 września 1939 roku. Dzień później w masakrze przeprowadzonej przez Wehrmacht straciło życie ponad 200 mieszkańców.
Nieopodal miasta w Mokrej (powiat kłobucki) 1-3 września doszło do jednej z największych bitew kampanii wrześniowej. Na polach wsi Mokra Wołyńska Brygada Kawalerii dowodzona przez pułkownika Juliana Filipowicza zniszczyła ponad 100 czołgów i pojazdów mechanicznych nieprzyjaciela. W tej jednej z najchlubniejszych dla Polaków bitew kampanii wrześniowej zginęło, zostało rannych lub zaginęło 800 niemieckich żołnierzy. Życie straciło tam także 200 polskich żołnierzy, 300 zostało rannych.
Ogromny dramat spotkał częstochowskich Żydów - zagłada "dużego getta" rozpoczęta 21 września 1942 roku i kosztowała życie blisko 30 tys. ludzi. Po Powstaniu Warszawskim Częstochowa stała się faktyczną stolicą Polski podziemnej. Znajdowała się tu Komenda Główna AK wraz z jej dowódcą gen. Leopoldem Okulickim - Niedźwiadkiem. Tu także funkcjonował największy uniwersytet "podziemny" stworzony przez kadrę naukową Uniwersytetu Warszawskiego, Poznańskiego, SGH, SGGW, Akademii Medycznej w Warszawie oraz Wilnie.
16 stycznia 1945 roku Częstochowa została zajęta przez wojska radzieckie.

getto w Częstochowie

 I-sza Aleja NMP

wzniesiona na podwójnej działce przed 1849, należał do rodziny Wolbergów. Na przełomie XIX i XX w. siedziba drukarni i hotel żydowski, w dwudziestoleciu międzywojennym mieścił się w nim teatr letni („ogródek Wolbergów”), w którym wystawiano sztuki, wygłaszano odczyty, odbywały się występy kabaretów i operetek oraz festyny. Po II wojnie światowej kino „Tęcza”. Obecnie po przebudowach ulokowano w nim domy handlowe. 13 (narożnik ul. Piłsudskiego) – wybudowany około 1878. Na przełomie XIX i XX w. na piętrze znajdowało się Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia”, a na parterze cukiernia Rudzkiego. W 1905 w budynku siedzibę miał Komitet Rewolucyjny, w dwudziestoleciu międzywojennym – mało przyzwoity klub bilardowy, w Polsce Ludowej – wykwintna restauracja Bristol, a od 1996 – częstochowska redakcja Gazety Wyborczej. Niegdyś eklektyczny, obecnie pozbawiony cech stylowych. 14 (narożnik ul. Wilsona) – Dom Adolfa Frankego, pochodzącego z Wielkopolski ewangelika, właściciela przędzalni i fabryki włókienniczej. Wybudowany w latach 1901–1903. W dwudziestoleciu międzywojennym siedziba hotelu „Victoria”. Podczas II wojny światowej leżał na skraju „dużego getta”, co spowodowało, że ulokowano w nim żydowskie warsztaty rzemieślnicze i stał się punktem przerzutowym dla uciekających z getta. Po jego likwidacji w domu Frankego mieścił się niemiecki szpital i hotel wojskowy, a po wojnie – Liceum Technik Plastycznych i jego internat. Eklektyczny z przewagą cech neorenesansowych. W czasie II wojny światowej I aleja znajdowała się w granicach „dużego getta”.