Pozostałości po II wojnie światowej

Nowa Synagoga w Częstochowie (ul. Wilsona 16)

 

 

 

 

Dom Księcia

Duży modernistyczny budynek przy alei Wolności 44 w Częstochowie. Wzniesiony został wg projektu Adama Paprockiego na życzenie księcia Michała Romanowa w latach 1912–1913 jako największy wówczas gmach mieszkalny w mieście. Wedle pierwotnych założeń miał mieć charakter pałacowy, lecz I wojna światowa, a następnie rewolucje w Rosji uniemożliwiły realizację planów. Do obniżenia wartości budynku przyczyniła się likwidacja dwóch narożnych kopuł podczas jednego z remontów. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości budynek oddano w ręce wojska i wykorzystywany był jako dom dla rodzin żołnierzy. Jeszcze po II wojnie światowej mieściło się tam kasyno wojskowe. Urodził się w nim Piotr Skrzynecki, mieszkał Stanisław Maczek. Aktualnie w Domu Księcia swoją siedzibę ma kilka sklepów oraz różne instytucje: m.in. poradnia stowarzyszenia Monar i Społeczna Szkoła Baletowa.

Filharmonia Częstochowska
 

Mieści się w monumentalnym budynku przy ulicy T.W. Wilsona 16 wzniesionym w latach 1955–1965 na fundamentach Nowej Synagogi zniszczonej 25 grudnia 1939. Filharmonia dysponuje dwiema salami. Większa z nich (895 miejsc) uznawana jest za jedną z sal o najlepszej akustyce w Polsce. Druga sala jest salą kameralną, ze stu siedemdziesięcioma miejscami. Gmach Filharmonii jest miejscem regularnych koncertów orkiestry symfonicznej. Sam budynek jest młodszy, niż historia takich koncertów, bowiem pierwszy koncert symfoniczny miał miejsce w teatrze miejskim w marcu roku 1945. Filharmonia Częstochowska, poza koncertami symfonicznymi, jest współorganizatorem (i współwykonawcą) przedstawień operowych, operetkowych i baletowych. Do imprez cyklicznych organizowanych przez Filharmonię należy Międzynarodowy Festiwal Wiolinistyczny im. Bronisława Hubermana (od 1997) oraz Festiwal Jazzu Tradycyjnego „Hot Jazz Spring” (od 2002). Włącza się ponadto w organizację Nocy kulturalnej oraz Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater”.

Ratusz
 

Południowa część pl. Biegańskiego Został zbudowany w latach 1828-1836 razem z odwachem i aresztem. Kilkakrotnie przebudowywany. W 1856 roku dobudowano żelazny balkon. Po II wojnie światowej był siedzibą Miejskiej Rady Narodowej. Od 1959 został przejęty przez muzeum. 16 maja 2006 budynek został otwarty po dwuletnim remoncie. Zostały zainstalowane: klimatyzacja, instalacje alarmowe, oświetlenie ekspozycji reflektorami bezcieniowymi. Wyremontowane wnętrza i widok z platformy na wieży można podziwiać w godz. 11-17.

 

 

Stary Rynek

W minionych stuleciach pełnił rolę rynku miejskiego, centrum Starej Częstochowy. W XV –XVI wieku znajdował się na nim renesansowy ratusz spalony w 1812 roku. W czasie II wojny światowej mieściło się tu getto. Zachodnia część rynku została całkowicie zniszczona przez Niemców. W 1981 roku postawiono w tym miejscu pawilon handlowy „Puchatek”. Do dziś zachowała się tylko układ północnej pierzei rynku z zabytkowymi kamienicami.

 

 

 

 

Cmentarz żydowski 

Położony jest przy ulicy Złotej w dzielnicy Zawodzie na terenie Huty Częstochowa. Jest jednym z największych kirkutów w Polsce. Zajmuje powierzchnię około 8,5 ha i obecnie niemal w całości porośnięty jest lasem. Znajduje się na nim około 4–5 tysięcy macew, zarówno z polskimi, jak i hebrajskimi inskrypcjami, w większości oplecionych bluszczem. Część z nich została przemieszczona, złamana lub przewrócona. Do zniszczenia przyczyniły się również chemiczne odpady z pobliskiej huty. Został założony przez gminę żydowską pod koniec XVIII wieku (wcześniej częstochowscy Żydzi chowani byli w pobliskim Janowie), prawdopodobnie w 1799, choć niektóre źródła mówią o 1780. W 1907 przebudowany i ogrodzony. Do 1939 oraz w latach 1945–1950 znajdował się pod opieką gminy żydowskiej. W 1943, podczas likwidacji „małego getta”, na cmentarz przywożono Żydów, którzy byli natychmiast rozstrzeliwani i grzebani w zbiorowej mogile. Ostatniego oficjalnego pochówku dokonano na cmentarzu w 1970, lecz potajemne pogrzeby odbywały się jeszcze przez trzy lata. W 1984 odbudowano bramę i ogrodzono teren, a w 1988 dokonano inwentaryzacji Do ciekawszych nagrobków należy tumba z 1937, w której pochowano nadrabina Nachuma Asza. Na czterech rogach jej wieka wyrzeźbione są orły, mogące być symbolicznymi strażnikami spokoju duszy. Prawdopodobnie jest to także nawiązanie do cytatu „Szybsi od orłów, potężniejsi od lwów” z II Księgi Samuela, mającego charakteryzować zmarłego. Warty uwagi jest ohel cadyka Izaaka Mayera Justmana z 1919. Czasy holokaustu upamiętniają: grób zbiorowy wojenny Żydów zamordowanych 4 stycznia 1943 roku z pomnikiem grób zbiorowy wojenny członków Żydowskiej Organizacji Bojowej poległych 20 sierpnia 1943 roku z pomnikiem grób zbiorowy wojenny 6 żydowskich partyzantów poległych w walce o wolność 19 marca 1943 roku zbiorowa mogiła wojenna bojowników żydowskich poległych w akcji na Ost-Bahn 22 kwietnia 1943 roku grób Leona i Jana Goldmanów (pochówek rodzinny) poległych w czasie II wojny światowej zbiorowa mogiła wojenna poległych w dniu 26 lipca 1943 roku członków Żydowskiej Organizacji Bojowej w bunkrze na terenie getta częstochowskiego zbiorowa mogiła wojenna rodzin Libermanów, Ofmanów i Słowików poległych w czasie II wojny światowej 

 
Dom Frankego
 

Al. NMP 14. Eklektyczna kamienica, wzorowana na architekturze wielkomiejskiej Berlina i Wiednia. W 1895 posesja przy al. NMP 14 została wykupiona przez Adolfa Frankego- dyrektora przędzalni i fabryki włókienniczej „Brass i synowie” W jej miejscu wybudowano obecną kamienicę. W latach międzywojennych mieścił się tu Hotel Victoria. Po II wojnie światowej miało tu swoją siedzibę Liceum Technik Społecznych. Obecnie budynek pełni funkcje mieszkalne oraz usługowo-handlowe.